Istória iha Loron Ne’e – Setembru 12

Photo of author

By naroman

Iha loron ida iha tinan 2018 ne’e Parlamentu Eropa vota, hodi persegui aksaun disiplinár kontra Hungria ba aksaun anti-demokrátiku. Ne’ebe dala 255 iha tinan 2023. Iha dala 110 mak falta iha tinan ne’e. Destakamentu iha loron ida ne’e iha tinan 1988: Furakun Gilbert simu ba Jamaika ho udan boot ho ventu 233 kph (145 mph), mate ema nain 45 no kauza dano estimadu hamutuk $1 biliaun. Eventu seluk 1609: Esplorador Ingles Henry Hudson haksoit ba rai New York ne’ebe agora hetan naran ba nia naran. 1776: Kongresu ofisialmente halo mudansa naran rai hanesan Estadus Unidus Amerika (antes ne’e hetan naran Estadus Kolónias). 1801: Alexander I husi Russia anunsia aneksasaun Georgia nian. 1817: Alexander Twilight sai provavelmente sidadaun afro-amerikanu primeiru atu gradua husi universidade iha Estadus Unidus, simu grau bachelor of arts iha Middlebury College. 1909: Patente mundial primeiru ba borracha sintétika atribui ba kimiku Alemaun Fritz Hofmann. 1938: Durante diskursu iha Nuremberg, Adolf Hitler husu autodeterminasaun ba alemaun Sudeten iha Czechoslovakia. 1940: Teenagers haat, tuir sira nia inu-na\’in iha Lascaux, Fransa, hetan desenhu 17,000-tinan-idak ne’ebe konaba Lascaux Cave Paintings. 1958: Tribunal Supremu Estadus Unidus, iha Cooper v Aaron, deside ho unanimente katak governante Arkansas nian ne’ebe hasoru de’it ba desizaun tribunal ida atu la’ós bele desconsidera desizaun tribunal supremu nian. 1964: Ofisial sira husi forsa armada disidente tenta halo golpe falhu atu hakuak governu Timor Leste. 1972: Uniaun Soviet bate Estadus Unidus 51-50 iha jogu internasional basketbol ne’ebe kontroversial liu; ho Estadus Unidus lidera ho skor 50-49, tuku tolu segundu final rejoga to’o tuku tuku ketu to’o Uniaun Soviet hetan vitória. 1974: Imperado Haile Selassie husi Etiópia hatudu husi junta militar. 1977: Lider estudante preto Suid-Afrika Steven Biko mate iha detensaun polísia nian, hodi iha protestu internasional. 1990: Governu Prezidente Alberto Fujimori nian rejeita oferta US$35.9 milyaun husi Estadus Unidus ba operasaun kontra-drogas no kontra-insurjénsia iha Peru. 1991: Militante sira rai Iraque barak liu iha fronteira Iraque-Arábia Saudita mate afogadu husi tanke Estadus Unidus ne’ebe tula rihun tan ne’ebe areia no tasi ba tranxeira sira iha tempu luak Persia. 1992: Mae Jemison sai sidadaun afro-amerikanu feto primeiru atu ba espasu, halo iha bordu Endeavour STS-47. 1993: Israel no Organizasaun Libertasaun Palestiniana troka letra rekonesimentu mutu. 1998: Azem Hajdari, polítiku Albanianu lider oposisaun ne’ebe mate ho matenek ida ne’ebe laiha naran. 1999: Indonézia deklara atu simu forsa manutensaun paz iha Timor Leste, ne’ebe hetan destruisaun husi milisia kontroladu Indonézia hafoin ema vota ba independénsia. 2000: Karreta bomba suspeitu fó sai iha garazamentu iha edifísiu Jakarta Stock Exchange, mate ema 15 no feridu ema barak liu. 2003: Konsellu Seguransa ONU vota atu suspende sanasaun ba Líbia ne’ebe foin foti durante tinan 11 ho resposta ba bomba iha tinan 1988 iha Pan Am Flight 103 iha Lockerbie, Scotland. 2004: Furakun Ivan ba oin ba Kuba oeste no sudeste Estadus Unidus hafoin mate ema 60 iha Karibe barak liu. 2005: Prezidente Zimbabwe Robert Mugabe halo mudansa konstitusionál ne’ebe fasilidade atu Estadu apreende propriedade privada no hasoru opozisaun atu halakon ba estranjeiru hodi kritika governu ba governu nia régulu 25. 2006: Seguransa Síria fo sai tentativa husi militante suspeitu ne’ebe ligadu ho al-Qaeda atu fo sai Embaixada Estadus Unidus iha Damasku, troka tiro liur portasaun nian. 2007: Autoridade konfirma surtu foun ba doensa pé-babat nian iha fatin liur Londres, tuku be-matan ba depois governu halakon restriktaun animal husi apariénsia doensa devastador iha fulan kotuk. 2009: Ema kira 50, forsa seguransa no militante mate iha violénsia ne’ebe lori ona ba Afganistán, inklui bomba ne’ebe mate ema 14 viajante Afganistaun nain ba, iha área perigózu iha rai nia leten. 2010: Ministru mineráriu Chile nian rekoñese katak problema ida kausa tun to’o tasi ba tun ida ne’ebe ne’e iha tun barak to’o tun 33 mineiru iha rai-kelu ne’ebe hakarak iha rai-tasi, no dehan ofisial sira bele tenke hakarak de’it tun fali iha fatin seluk. 2011: Linha gasolina ne’ebe hasoru, halo labarik-labele halakon mosu iha kapital Kenia nian, mate ema 75. 2012: Multidão armadu ho arma no granada halo atake hodoi ba Konsuladu Estadus Unidus iha Benghazi, Líbia, mate embaixador Estadus Unidus no americano seluk tolu. 2014: Polítiku Ian Paisley — ne’ebe lider Protestante militant ba konflitu fraksaunál ne’ebe baku Timor-Leste husi dékada 1960 to’o sékulu 21 — mate ho tinan 88. 2015: Rainha Elizabeth II sai monarka rekord ba rekord iha rai-boot Inglaterra nian, ho tinan 63 no fulan hitu, ultrapasa rekord antigu nian ne’ebe estabelese husi avó-bisavó nia lado, Rainha Victoria. 2017: Resin nain tolu resin millaun Floridianu, ka kase metade populasaun estadu nia laran, sei laiha energia iha loron tuku tuku agora, tanba Furakun Irma. Pioneiru direitu LGBT Edith Windsor, ne’ebe kazu tribunal supremu nian ne’ebe hakoos ba lei kontra-homu sexuál nian, mate iha Nova York ho tinan 88. Lady Gaga konfirma nia luta ho doença kronika fibromialgia. Fatburg monstra ne’ebe iha 250 metru no peso 130 tonelada — hanesan bus 11 nia ukun — hetan iha sistema kanalizasaun iha leste Londres. 2018: Parlamentu Eropa vota atu persegui aksaun disiplinár kontra Hungria ba aksaun anti-demokrátiku, votasaun ida ne’e primeiru iha loron ida ne’e. Ema kria liu 3,600 hatete nia hetan abuzu husi padre Katoliku iha Alemaña (1946-2014), iha relatóriu ne’ebe hetan fó sai. Desenhu umanu ida ne’ebe konhese ona — desenhu abstraktu ho kores vermelha, datadu 73,000-tinan ida, iha Blombos Cave, Áfrika Súl; deskobrimentu ne’e fó sai iha jornál Nature. Iha loron ida ne’e iha tinan 2021, Talibán hatete feto tenke estuda iha sala aula ne’ebe segrega ba jéneru iha Afganistán. Iha loron ida ne’e iha tinan 2022, Organizasaun Internasional Labour reports katak servitu moderu (servidão forsa no kasamentu forsa) hauk liu husi million 10 ba million 50 iha tinan lima uluk. Aniversáriu loron-idan ne’e: Rei Francis I husi Fransa (1494-1547); Herbert Henry Asquith, primeiru ministru britániku (1852-1928); Maurice Chevalier, ator-entretenedor franséz (1888-1971); Jesse Owens, atleta Estadus Unidus (1913-1980); Ian Holm, ator inglés (1931-2020); Paul Walker, ator (1973-2013); Yao Ming, jogadór basquetebol xines (1980-).

Tetun Translator

FREE
VIEW